Kâbe’yi çevreleyen, saf beyaz mermerle kaplı tavaf alanı, “Sahn” olarak bilinir ve Mescid-i Haram’ın manevi kalbidir. Müslümanlar buraya akın ederek tavaf yapar, Allah’a huşu ve teslimiyetle ibadet eder. Gün ve gece durmaksızın devam eden bu manzara, asırlık iman hikâyesini yansıtır.
Tarihçesi ve Gelişimi
Başlangıçta Mekke’nin eski evleriyle çevrili küçük bir alan olan tavaf bölgesi, sadece tavaf için ayrılmıştı. Artan ziyaretçi sayısıyla genişletildi. Abdullah bin Zübeyr (r.a), çevresindeki taşlarla ilk geliştirmeleri yaptı. Emevi döneminde Velid bin Abdülmelik mermeri ilk kez kullandı; Abbasiler ve Osmanlılar zemini mermerle güzelleştirdi.
Suudi Dönemi
Tavaf alanı, hac ve umre yapanların sayısına uygun büyük genişlemeler gördü. Hicri 1388’de çapı 64,8 m’ye, 1399’da 8.500 m²’ye ulaştı. Zemin, sıcak havalarda serin kalan beyaz mermerle kaplandı.
Manevi ve Mimari Unsurlar
Tavaf alanı, kandillerle aydınlatılan sütunlarla süslendi. Abdülmelik bin Mervan döneminde düzenli lambalar eklendi; sütunlar zamanla daha dayanıklı ve estetik hale geldi. Zemzem Kuyusu, Abbas’ın (r.a) su ikram yeri ve Peygamber’in (s.a.v) geçtiği Benî Şeybe Kapısı gibi semboller, modern genişlemelerde kutsiyetleri korunarak düzenlendi.
Minber, Muaviye’nin ahşap minberinden Harun Reşid’in süslü minberine, ardından Kanuni Sultan Süleyman’ın (966 H) altın ve gümüşle süslü mermer minberine evrildi. Suudi döneminde uzaktan kumandalı teknolojiyle asaleti korundu.
Dört mezhep makamı, Hicri 1377’de Kral Abdülaziz tarafından mezhep ayrımcılığını kaldırmak için kaldırıldı.
Sonuç
Tavaf alanı, Müslümanların maneviyatının ve tarihinin şahididir. Her genişleme, hacı ve umrecilere hizmet etmeyi amaçlar. Allah’ın evinde kalplerin birleştiği tevhid sembolü olarak kalır.